يک تراژدي اوکرايني. کتاب «قطحي سرخ: جنگ استالين در اوکراين»، با عنوان اصلي Red Famine: Stalins War on Ukraine، يک گزارش تاريخي و مستند از فاجعهاي که در سال 1932 در اوکراين رقم خورد و ريشهها و تأثيرات بعدي اين فاجعه است.
اَن اپلبوم در کتاب «قطحي سرخ»، با روايتي جذاب و پُرکشش، گزارشي تاريخي و تکاندهنده و تلخ از قحطياي به دست ميدهد که در سالهاي 1932 و 1933 به گرسنگياي مرگبار در اوکراين منجر شد و به «هولودومور»، ترکيب دو کلم? اوکرايني «هولود» به معناي گرسنگي و «مور» به معناي نابودي، شهرت يافت. کتاب «قحطي سرخ» اما فقط درباره قحطياي که در سال 1932 در اوکراين اتفاق افتاد نيست. اين کتاب، با تمرکز بر اين قحطي و محوريت آن، گسترهاي وسيعتر از تاريخ اوکراين را به تصوير ميکشد و بهخصوص به مناسبات ميان روسيه و اوکراين در دوره روسي? شوروي ميپردازد و از دخالتهاي گسترده و فاجعهبار شوروي در اوکراين سخن ميگويد.
کتاب «قحطي سرخ» کتابي خواندنيست که هم مانند رماني جذاب مخاطب را دنبال خود ميکشاند و هم او را با مسائلي مهم و تأثيرگذار در تاريخ اوکراين و نيز بخشي از تاريخ روسي? شوروي آشنا ميکند. تأثير حکومت وحشت استالين بر اوکراين و سرکوب روشنفکران و نخبگان و فرهيختگان و هنرمندان و نويسندگان و کشيشان و واعظان و مقامات دولتي و ديوانسالاران اوکرايني و شورويسازي اوکراين و سرکوب مليگرايي در اين سرزمين، از موضوعاتيست که در کتاب «قحطي سرخ» از آن سخن رفته است.
متن اصلي کتاب «قحطي سرخ» اولين بار در سال 2017 منتشر شده است.
مروري بر کتاب «قحطي سرخ»
کتاب «قحطي سرخ»، همانطور که پيشتر اشاره شد، پژوهش و گزارشي تاريخي درباره قحطياي است که در سالهاي 1932 و 1933 در اوکراين فاجعه آفريد. اما در اين کتاب، مسئل? قحطي اوکراين بهعنوان منظري گشوده به گسترهاي وسيعتر از تاريخ روابط اوکراين و روسيه انتخاب شده است و قحطي در اين کتاب به سرکوب مليگرايي در اوکراين از جانب شوروي پيوند ميخورد.
کتاب «قحطي سرخ» از پيش از وقوع قحطي اوکراين آغاز ميشود؛ يعني از انقلاب 1917 اوکراين و به راه افتادن جنبش مليگرايي در اين کشور. اين جنبش به اين دليل بهعنوان نقط? شروعِ روايت اَن اپلبوم از قحطي اوکراين انتخاب شده است که در همان سالهايي که قحطي در اوکراين اتفاق افتاد، سرکوب نخبگان و روشنفکران و سياستمداران اوکرايني هم آغاز شد و اين دو واقعه بهنحوي به هم مرتبط شدند.
قحطي اوکراين اگرچه بخشي از قحطي فاجعهبار وسيعتري در روسيه بود اما، چنانکه در کتاب «قحطي سرخ» اشاره شده، ويژگيهاي منحصربهفردي هم داشت. اين قحطي در اوکراين با پروژه سرکوب مليگرايي در اين سرزمين پيوند خورد و شوروي در پي اين سرکوب به تحريف تاريخ اوکراين و وجوه ملي آن و انکار وقوع قحطي در اوکراين پرداخت و اين سرکوب و انکار و تحريف البته بعدها نيز بر مناسبات اوکراين و روسيه تأثير گذاشت و جنبش ملي اوکراين را احياء کرد.
در کتاب «قحطي سرخ» ميبينيم که اين قحطي چگونه روي داد و چه تأثيراتي به جا گذاشت و ريشه در چه عواملي داشت و چگونه ميتوان مناسبات امروز روسيه و اوکراين را در پرتو آن تحليل کرد.
در پايان کتاب «قحطي سرخ» از سياستهاي جاري اوکراين در قبال دوراني از تاريخ اين کشور که موضوع اصلي کتاب است سخن رفته است.
اَن اپلبوم در پيشگفتار کتاب «قحطي سرخ» درباره آنچه در اين کتاب به آن پرداخته است مينويسد: «تمرکز اصلي کتاب روي اين مسائل است: بين سالهاي 1917 تا 1934 واقعاً چه بر سر اوکراين آمده است؟ به طور خاص چه اتفاقي در پاييز، زمستان و بهار 1932 و 1933 روي داد؟ چه تفکر و سلسله رويدادهايي منجر به قحطي فراگير در اين منطقه شد؟ چه کسي مسئول آن است؟ و در نهايت اين واقع? وحشتناک چه جايگاهي در تاريخ اوکراين و جنبش ملي اين کشور دارد؟»
کتاب «قحطي سرخ» از پيشگفتار، مقدمهاي با عنوان «مسئل? اوکراين»، پانزده فصل و بخشي پاياني با عنوان «تجديد نظر در مسئل? اوکراين» تشکيل شده است.
فصلهاي پانزدهگان? کتاب «قحطي سرخ» عبارتند از: «انقلاب اوکراين، 1917»، «شورش، 1919»، «قحطي و ترک موقت جنگ، ده? 1920»، «بحران مضاعف، 1927 تا 1929»، «اشتراکيسازي: انقلابي در حاشي? شهرها، 1930»، «شورش، 1930»، «اشتراکيسازي شکست ميخورد، 1931 – 1932»، «تصميمات قحطي، 1932: دستورالعملها، فهرستهاي سياه و مرزها»، «تصميمات قحطي، 1932: پايان پروژه اوکراينيسازي»، «تصميمات قحطي، 1932: جستجوها و جستجوگران»، «قحطي: بهار و تابستان، 1933»، «بقا: بهار و تابستان، 1933»، «عواقب»، «سرپوش گذاشتن» و «هولودومور در تاريخ و خاطرات».
درباره اَن اپلبوم، نويسنده کتاب «قحطي سرخ»
اَن اليزابت اپلبوم (Anne Elizabeth Applebaum)، متولد 1964، روزنامهنگار و مورخ امريکايي است. اپلبوم تحصيلکرده دانشگاه ييل، مدرس? اقتصاد لندن و کالج سنت آنتوني دانشگاه آکسفورد است. او بيشتر به خاطر نوشتههايش درباره روسي? شوروي و کشورهاي اقماري آن معروف است. از اپلبوم آثار فراواني درباره تاريخ کمونيسم و توسع? جامع? مدني در اروپاي مرکزي و شرقي منتشر شده است. او مدتي عضو هيئت تحريري? «واشنگتن پست» بوده است.
اپلبوم در سال 2004، به خاطر کتاب «گولاگ: يک تاريخ»، برنده جايزه پوليتزر شده است. از ديگر آثار اَن اپلبوم ميتوان به کتاب «غروب دموکراسي: جذب? دلفريب اقتدارگرايي» اشاره کرد.
درباره ترجم? فارسي کتاب «قحطي سرخ»
کتاب «قحطي سرخ: جنگ استالين در اوکراين» با ترجم? محمود قليپور در نشر ثالث منتشر شده است. محمود قليپور، متولد 1360، مترجم، داستاننويس، مدرس داستان، منتقد ادبي و روزنامهنگار ايراني است.
قليپور، در حوزه روزنامهنگاري، همکاري با روزنامهها و نشريات مختلفي، از جمله روزنامههاي «همشهري»، «فرهيختگان»، «اعتماد»، و در حوزه تدريس داستان، برگزاري کلاسهاي آموزش داستاننويسي «سيناپس» را در کارنام? کاري خود دارد.
ترجمههاي محمود قليپور، به جز کتاب «قحطي سرخ»، عبارتند از: «خوشيهاي پيش از مرگ»، «پاپ و موسوليني: تاريخ پنهان پاپ پيوس يازدهم و ظهور فاشيسم در اروپا» و «نقشه فقط بخشي از داستان است: نوزده جستار دربارهي مهاجرت، خانواده و مفهوم خانه». از قليپور همچنين دو مجموعه داستان به نامهاي «آن روزها، اين روزها و من» و «فوتبال وسط حمام» منتشر شده است. او در تأليف کتاب «جريان چهارم: مروري بر آثار نويسندگان نسل چهارم» نيز با کاوه فولادينسب و مريم کهنسالنودهي همکاري داشته است.
رتب? کتاب «قحطي سرخ» در گودريدز: 4.39 از 5.
