به یاد دار
علم حافظه و هنر فراموشی

کتاب «به یاد دار» نوشتۀ لیزا جنووا
کتابی جذاب و خواندنی و آموزنده درباب حافظه و فراموشی، برای آن‌ها که از فراموشی می‌ترسند. لیزا جنووا در کتاب «به یاد دار: علم حافظه و هنر فراموشی» ما را به دنیای پیچیده و شگفت‌انگیز حافظه می‌برد و چگونگی شکل‌گیری خاطرات و سازوکارِ به یاد آوردن و به خاطر سپردن و نیز فرایند فراموشی را به زبانی ساده در این کتاب توضیح می‌دهد.
کتاب «به یاد دار: علم حافظه و هنر فراموشی»، با عنوان اصلی Remember: The Science of Memory and the Art of Forgetting، کتابی علمی است که کارکرد مغز در ارتباط با حافظه را به‌شیوه‌ای و با استفاده از مثال‌هایی توضیح می‌دهد که مخاطبان غیرمتخصص اما علاقمند به دانستن در این زمینه به‌راحتی بتوانند با مباحث علمی مطرح در این کتاب ارتباط برقرار کنند.
کتاب «به یاد دار» نه فقط با رویکردی نظری، بلکه با این رویکرد نوشته شده که جنبه‌ای کاربردی برای مخاطبان داشته باشد و آن‌ها را، تا جایی که عملی و امکانپذیر است، در تقویت حافظه و غلبه بر فراموشی یاری رساند و کاری کند که ترس‌شان از فراموشی بریزد و به حافظه و فراموشی با نگاهی علمی بنگرند.
اگر از فراموشی می‌ترسید و آن را عیب‌وایرادی در خود تلقی می‌کنید، حتماً کتاب «به یاد دار» را بخوانید تا ببینید فراموشی بخشی طبیعی از کارکرد حافظه است و لزومی ندارد از اینکه چیزهایی را فراموش می‌کنید ترسی به دل راه دهید.
لیزا جنووا همچنین در کتاب «به یاد دار» به ما یاد می‌دهد که چگونه حافظۀ خود را تقویت کنیم و آنچه را لازم می‌دانیم و برایمان ضروری است به خاطر بسپریم. این کتاب همچنین به ما می‌آموزد که چگونه مغزمان را علیه بیماری آلزایمر تجهیز و از این بیماری پیشگیری کنیم.
متن اصلی کتاب «به یاد دار» اولین بار در سال 2021 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «به یاد دار»
لیزا جنووا در کتاب «به یاد دار» از قدرت‌ها و امکان‌ها و ظرفیت‌های حافظه و نیز کاستی‌ها و ضعف‌ها و نقایص آن سخن می‌گوید و به زبانی ساده و با مثال‌هایی ملموس ما را به دنیای پیچیده و غریب حافظه می‌برد.
کتاب «به یاد دار» به ما می‌گوید که هر فراموشی‌ای نشانۀ آلزایمر نیست و بعضی فراموشی‌ها طبیعی و جزوی از کارکرد حافظه است و نیز می‌توان با شناخت سازوکار حافظه و فراموشی و چگونگی تشکیل خاطرات در مغز و آشنایی با جزئیات ساختمان حافظه، آن را تقویت کرد و همچنین می‌توان از بیماری آلزایمر پیشگیری کرد.
در کتاب «به یاد دار» می‌آموزیم که چگونه با افزایش توجه، چیزهایی را که ضروری می‌دانیم و نباید فراموش‌شان کنیم، به خاطر بسپاریم. این کتاب همچنین به ما می‌گوید که ما چیزهای معنادار را به یاد می‌سپاریم و بنابراین نباید از فراموش کردن بسیاری از امور روزمره نگران باشیم چون این دست فراموشی‌ها بخشی از سازوکار و مکانیزم حافظه‌ هستند.
در کتاب «به یاد دار» از عواملی هم که بر تقویت و یا ضعف حافظه مؤثرند سخن می‌رود.
کتاب «به یاد دار» از مقدمه، هجده فصل که در سه بخش به نام‌های «چگونه به یاد می‌آوریم»، «چرا فراموش می‌کنیم» و «بهبود دادن یا معیوب ساختن» تنظیم شده‌اند و ضمیمه‌ای با عنوان «در مورد همۀ چیزهایی که خواندیم چه کنیم» تشکیل شده است.
فصل‌های هجده‌گانۀ کتاب «به یاد دار» عبارتند از: «صفر تا صد ساختن خاطرات»، «توجه کنید»، «در لحظه»، «حافظۀ عضلانی»، «ویکی‌پدیای مغز شما»، «چه اتفاقی افتاد»، «خاطرات شما (از آنچه اتفاق افتاده است) اشتباه هستند»، «نوک زبانم است»، «یادت باشد که فراموش نکنی»، «این نیز بگذرد»، «بی‌خیالش»، «پیری طبیعی»، «آلزایمر»، «هر چیزی را در بستر مناسب قرار دهید»، «پر از استرس، پر از اضطراب»، «بخوابید»، «پیشگیری از آلزایمر» و «پارادوکس حافظه».

دربارۀ لیزا جنووا، نویسندۀ کتاب «به یاد دار»
لیزا جنووا (Lisa Genova)، متولد 1970، داستان‌نویس و عصب‌شناس امریکایی است. جنووا نویسندۀ رمان پرفروش و محبوب «همیشه آلیس» است. این رمان، که متن اصلی‌اش اولین بار در سال 2007 منتشر شد و موضوع آن دربارۀ بیماری آلزایمر است، بیش از چهل هفته در فهرست پرفروش‌ترین‌های نیویورک تایمز قرار داشت و نیز در سال 2013 به‌عنوان یکی از سی عنوان کتابِ شب جهانی کتاب انتخاب شد.
براساس کتاب «همیشه آلیس» لیزا جنووا اقتباس‌های تئاتری و سینمایی هم ساخته شده است. در اقتباس سینمایی از این کتاب، جولیان مور نقش آلیس، شخصیت اصلی رمان، را ایفا کرد و به‌خاطر بازی در این نقش جایزۀ اسکار بهترین بازیگر زن را گرفت. از دیگر آثار داستانی لیزا جنووا می‌توان به کتاب‌های «عشق آنتونی» و «در درون اوبراین» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «به یاد دار»
کتاب «به یاد دار» با ترجمۀ ماندانا فرهادیان در نشر بیدگل منتشر شده است. ماندانا فرهادیان، متولد 1347 در تهران، مترجم ایرانی است. فرهادیان دارای لیسانس فیزیک از دانشگاه صنعتی امیرکبیر و فوق لیسانس از دانشگاه تحصیلات تکمیلی در علوم پایۀ زنجان است. او کار ترجمه را از دهۀ 70 خورشیدی، با ترجمۀ مقالاتی در مجلۀ فیزیک، آغاز کرد.
از ترجمه‌های ماندانا فرهادیان می‌توان به کتاب‌های: «زندگی پنهان ذهن»، «زنان در علم: 50 پیشگام جسور که دنیا را تغییر دادند»، «تاریخ مختصر علم»، «مولکول‌ها: علایم حیات»، «یخچال اینشتین: داستان‌های گرم و سرد» و «گرمایش جهانی» اشاره کرد.