مادر بزرگ سلام رساند و گفت متاسف است

کتاب «مادربزرگ سلام رساند و گفت متاسف است» اثر فردریک بکمن
اثری داستانی که به موضوعاتی جهان‌شمول پرداخته است: مرگ، زندگی و اهمیت یا حق تفاوت داشتن. کتاب «مادربزرگ سلام رساند و گفت متاسف است» عنوان رمانی است از نویسنده شناخته شده سوئدی، فردریک بکمن، که در آن با داستانی ساده که روایتی روان هم دارد به موضوعاتی حایز اهمیت توجه شده است.
رمان «مادربزرگ سلام رساند و گفت متاسف است» اولین‌بار در سال 2013 به زبان سوئدی منتشر شد. ترجمه انگلیسی این اثر هم دو سال بعد یعنی در 2015 چاپ شد.
حق ترجمه کتاب «مادربزرگ سلام رساند و گفت متاسف است» به بیش از بیست کشور فروخته شده است و نسخه‌های بسیاری از این رمان در کشورهای مختلف جهان خریداری شده است.
کتاب «مادربزرگ سلام رساند و گفت متاسف است» در سال 2017 در فهرست جایزه ادبی بین‌المللی دوبلین قرار داشت.

مروری بر کتاب «مادربزرگ سلام رساند و گفت متاسف است»
ماجرای کتاب «مادربزرگ سلام رساند و گفت متاسف است» در سوئد اتفاق می‌افتد. شخصیت‌های اصلی این رمان یک مادربزرگ و نوه‌‌اش هستند که چیزی بیش از ارتباط فامیلی آنها را هم به مرتبط کرده است.
السا، نام دختری هفت ساله است، که به دلایلی که در رمان «مادربزرگ سلام رساند و گفت متاسف است» شرح داده شده، دختری متفاوت از گروه هم‌سالان و همکلاسی‌های مدرسه‌اس است. او به دلیل برخی از تفاوت‌هایش مورد قضاوت دیگران قرار می‌گیرد و در بسیاری از موارد در موقعیت طردشدگی قرار دارد: «خودش می‌داند هفت‌ ساله چندان خوبی نیست. می‌داند با بقیه فرق دارد. مدیر مدرسه‌شان می‌گوید السا برای اینکه بتواند با هم‌سن‌وسال‌هایش بهتر جور شود باید هم‌رنگ بقیه شود. بزرگ‌ترهای دوروبرش معتقدند او به‌عنوان یک هفت‌ ساله زیادی سرش می‌شود. السا می‌داند بزرگ‌ترها منظورشان این است که او به‌عنوان یک هفت ‌ساله زیادی رو اعصاب است... می‌گویند السا زیادی سرش می‌شود، و معمولا وقتی این جمله را به پدر و مادرش می‌گویند لبخند مصنوعی و معذبی هم روی صورتشان می‌نشیند. انگار السا دچار اختلال ذهنی باشد، یا انگار از اینکه السا مثل باقی هفت‌ ساله‌ها خنگ و کودن نیست و اشتباه‌هایشان را به رویشان می‌آورد شرمنده می‌شوند.»
همین ویژگی‌ها و تفاوت‌ها باعث شده که السا به عنوان کودکی متمایز به حساب بیاید و این تمایز با نگاه منفی دیگران همراه است. اما این فقط السا نیست که این ویژگی‌ها را دارد. شاید بشود گفت که او بیش از همه به مادربزرگش شباهت پیدا کرده است؛ زنی سالمند که او نیز با کم‌وبیش در همان وضعیت السا به سر می‌برد. راوی رمان «مادربزرگ سلام رساند و گفت متاسف است»، مادربزرگ را این‌گونه توصیف کرده است: «مامان‌بزرگ هفتاد و هفت ‌ساله است، چیزی نمانده هفتاد و هشت‌ ساله شود. او هم هفتاد و هفت‌ ساله چندان خوبی نیست. مردم می‌گویند پیر است، چون صورتش شبیه روزنامه‌هایی است که توی کفش‌های خیس چپانده باشند، اما هیچ‌کس نمی‌گوید مامان‌بزرگ به‌عنوان یک هفتاد و هفت ‌ساله زیادی سرش می‌شود. می‌گویند زیادی سرخوش است؛ این را با نگرانی یا عصبانیت رو به مادر السا می‌گویند که آه می‌کشد و می‌پرسد بابت خسارتی که مامان‌بزرگ وارد کرده چقدر باید غرامت بدهد. یا وقت‌هایی که مامان‌بزرگ تو بیمارستان سیگار می‌کشد و سیستم اعلام حریق روشن می‌شود و وقتی نگهبان‌ها مجبورش می‌کنند سیگارش را خاموش کند غر می‌زند و سروصدا می‌کند که گندش بزنن، این روزها همه‌اش باید مراقب باشی کاری نکنی که به کسی بربخوره!».
موقعیت مشابهی که السا و مادربزرگش در آن قرار دارند باعث شده که آنها رابطه‌ای بسیار نزدیک و همدلانه با هم داشته باشند و درواقع انگار هیچ کس بهتر از این دو نفر یکدیگر را درک نمی‌کنند. مادربزرگ بهترین دوست السا است و شب‌ها با داستان‌های او آرامش پیدا می‌کند. ماجرای داستان «مادربزرگ سلام رساند و گفت متاسف است» با شرح ارتباط السا و مادربزرگش پیش می‌رود اما یک اتفاق روند عادی امور را بر هم می‌زند: مرگ مادربزرگ. در غیاب مادربزگ، السا اطلاعات بیشتری درباره او پیدا می‌کند و برخی از وجوه پنهان هویت گذشته‌اش را کشف می‌کند. او از جمله متوجه می‌شود که زندگی برخی افراد تحت تاثیر مادربزرگش بوده است. اما اصل ماجرا چیز دیگری است.
با مرگ مادربزرگ، السا با تعداد زیادی نامه به جا مانده از او روبرو می‌شود که او در زمان حیاتش آنها را نوشته بود. این نامه‌ها برای عذرخواهی از کسانی نوشته شده‌اند که مادربزرگ فکر می‌کرده به آنها ظلمی کرده است. حالا برزگ‌ترین ماموریت و ماجراجویی السا شروع می‌شود و او باید این نامه‌ها را به دست مخاطبان‌شان برساند. رمان «مادربزرگ سلام رساند و گفت متاسف است» کتابی است که به اهمیت روابط انسانی، قضاوت‌های اجتماعی و برچسب‌هایی که روی افراد چسبانده می‌شود و همچنین معنا و اهمیت مرگ و زندگی مربوط است.

درباره فردریک بکمن نویسنده کتاب «مادربزرگ سلام رساند و گفت متاسف است»
فردریک بکمن، داستان‌نویس، وبلاگ‌نویس و ستون‌نویس معاصر سوئدی است که در سال 1981 در شهر استکهلم به دنیا آمد. او نویسنده آثار داستانی پرفروشی است که برخی از آنها را بر اساس تجربیات شخصی و مستقیم خودش نوشته است. فردریک بکمن در سال 2013 به عنوان موفق‌ترین نویسنده معاصر سوئدی شناخته شد. بکمن تا پیش از آنکه به عنوان نویسنده مطرح شود مسیرهای متفاوتی را طی کرده بود. او پس از تحصیلات متوسطه برای ادامه تحصیل در رشته دین‌شناسی تطبیقی به دانشگاه رفت اما تحصیل را نیمه‌کاره رها کرد. پس از آن بکمن به عنوان راننده مشغول به کار شد. ورود بکمن به عرصه نوشتن با ستون‌نویسی یک روزنامه آغاز شد. او که در ابتدا به شکل آزمایشی مطلبی برای انتشار در روزنامه نوشته بود به مرور به ستون‌نویس ثابت تبدیل شد. بکمن از 2012 به بعد به نویسندگی پرداخت و یکی از کتاب‌هایش با نام «مردی به نام اوه» شهرت زیادی برای او به همراه آورد. «ما در برابر شما»، «مردم مشوش»، «و من دوستت دارم»، «شهر خرس» و «هر روز صبح راه خانه دورتر و دورتر می‌شود» برخی از کتاب‌های بکمن است که به فارسی ترجمه شده‌اند.

درباره ترجمه کتاب «مادربزرگ سلام رساند و گفت متاسف است»
کتاب «مادربزرگ سلام رساند و گفت متاسف است» با ترجمه نیلوفر خوش‌زبان در نشر نون منتشر شده است.
نیلوفر خوش‌زبان، متولد 1362، مترجم معاصر ایرانی است. او در رشته کارشناسی ادبیات انگلیسی در مقطع لیسانس و زبانشناسی در مقطع ارشد تحصیل کرده است. عناوین برخی از ترجمه‌های نیلوفر خوش‌زبان عبارتند از: «ماشین تحریر عجیب»، «نبرد لیمونادی»، «فعل بی‌وفایی» و «مردی که دو پای چپ داشت».