گربه ای که ذن یاد می داد

کتاب «گربه‌ای که ذن یاد می‌داد» نوشتۀ جیمز نوربری
تعالیم فلسفۀ ذن در قالب حکایتی جذاب و شیرین و مصور. کتاب «گربه‌ای که ذهن یاد می‌داد»، با عنوان اصلی The Cat Who Taught Zen، کتابی است که شخصیت اصلی آن یک گربه است؛ گربه‌ای که راهی سفر می‌شود تا به آرامش و مقبولیت دست یابد و سر از کارِ دنیا درآورَد و آن‌چه را که از درک آن عاجز است درک کند.
جیمز نوربری در کتاب «گربه‌ای که ذن یاد می‌داد» حکایت‌های مختلف قدیمی ذن را در دل حکایتی که زادۀ تخیل خود اوست گنجانده و آن حکایت‌ها را با حکایت‌های ساخته‌وپرداختۀ خودش آمیخته است تا آموزه‌های فلسفۀ ذن برای دست‌یابی به احساس آرامش و رضایت در زندگی را به زبانی ساده و شیرین بیان کند.
کتاب «گربه‌ای که ذن یاد می‌داد» یک داستان ساده و جذاب فلسفی دربارۀ جست‌وجوی معنای زندگی است؛ داستانی که راهکارهای ذن را برای غلبه بر دردها و رنج‌ها و مشکلات و کنارآمدن با آن‌ها و رهایی از اضطراب‌های زندگی بیان می‌کند.
متن اصلی کتاب «گربه‌ای که ذن یاد می‌داد» اولین بار در سال 2023 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «گربه‌ای که ذن یاد می‌داد»
شخصیت اصلی کتاب «گربه‌ای که ذن یاد می‌داد» یک گربه است که در شهری شلوغ زندگی می‌کند و از زندگی خود ناراضی است. او یک روز در گفت‌وگویی با دوست خود که یک موش صحرایی است به او می‌گوید که در پی دست‌یابی به آرامش و مقبولیت است و در ضمن می‌خواهد از کار جهان سردرآورَد. موش صحرایی هم با او از درخت کاج کهنسالی در دره‌ای سخن می‌گوید که هرکس روی آن بنشیند به ادراکی فوق‌العاده دست می‌یابد و به آرامش می‌رسد.
گربۀ کتاب «گربه‌ای که ذن یاد می‌داد» همین که از موش صحرایی دربارۀ این کاجِ معجزه‌گر می‌شنود بر آن می‌شود که راه سفر پیش گیرد و خود را به آن کاج برساند. او سرِ راه خود به حیوانات مختلفی برمی‌خورد که هرکدام‌شان یکی از دلمشغولی‌ها و خواست‌ها و آرزوها و اضطراب‌ها و دغدغه‌ها و مشکلات آدمی را نمایندگی می‌کنند. گربه برای هر یک از این حیوانات حکایتی از حکایت‌های قدیمی ذن را نقل می‌کند تا به آن‌ها کمکی کرده باشد اما این کمک یک‌طرفه نیست و در کتاب «گربه‌ای که ذن یاد می‌داد» می‌بینیم که گربه با کمک به حیوانات دیگر به خودش نیز کمک می‌کند.
یکی از حیواناتی که گربۀ کتاب «گربه‌ای که ذن یاد می‌داد» در طول سفر خود به او برمی‌خورَد یک بچه‌گربه است. گربه در آغاز بچه‌گربه را مزاحم خود می‌بیند و احساس می‌کند که حضور این بچه‌گربه او را از رسیدن به هدفش بازمی‌دارد. اما در ادامۀ کتاب «گربه‌ای که ذن یاد می‌داد» معلوم می‌شود که نقطۀ عطف بنیادین زندگی گربه ملاقات و آشنایی او با همین بچه‌گربه است و جان کلام کتاب «گربه‌ای که ذن یاد می‌داد» در وجود همین بچه‌گربه نهفته است، یعنی در وجود عاملی که در آغاز ناخوشایند و مانع می‌نماید اما درست هم‌اوست که شخصیت اصلی کتاب را به آرامش و به درکی روشن از زندگی، یعنی به هدفی که دنبال می‌کرده، می‌رساند.
کتاب «گربه‌ای که ذن یاد می‌داد» کتابی است که به ما می‌گوید امور ناخوشایند زندگی می‌توانند همان اموری باشند که ما را به آنچه دنبال آنیم می‌رسانند و معنای زندگی را به ما می‌نمایانند و آرامشی را که می‌خواهیم به ما می‌دهند.
کتاب «گربه‌ای که ذن یاد می‌داد» آموزش برخورد مثبت با تجربه‌های ناخوشایند و نامطلوب و منفی زندگی و تبدیل کردن آن‌ها به تجربه‌هایی خوشایند، از طریق تغییر طرزِ نگاه به آن تجربه‌ها، است. این کتاب همچنین شیوۀ در لحظه زیستن و از زمان حال لذت بردن را به ما می‌آموزد.
کتاب «گربه‌ای که ذن یاد می‌داد» یک داستان مصور است. این کتاب، علاوه بر حکایتی که ذکرش رفت و نقاشی‌هایی مرتبط با این حکایت، شامل مؤخره‌ای از نویسنده است. جیمز نوربری در مؤخرۀ کتاب «گربه‌ای که ذن یاد می‌داد» هم از فلسفۀ پشت این کتاب و داستان آن و آن‌چه این داستان درصدد بیان آن است سخن می‌گوید و هم از سبک نقاشی‌های کتاب. نوربری دربارۀ نقاشی‌های کتاب «گربه‌ای که ذن یاد می‌داد» می‌گوید که اگرچه سبک بیشتر این نقاشی‌ها سنتی است اما در بعضی از آن‌ها از شیوه‌ای موسوم به «سومی»، که نقاشی با جوهر سیاه روی کاغذهای مخصوص است، استفاده شده. این شیوه از نقاشی قرن‌ها پیش در شرق آسیا به‌کار می‌رفته و شیوه‌ای فی‌البداهه و غریزی و مبتنی بر تصادف است که به‌گفتۀ نویسنده مجال به وسواس و پرداختن بیش از حد به جزئیات نمی‌دهد و خود حامل یکی از مفاهیم فلسفۀ ذن است.

دربارۀ جیمز نوربری، نویسندۀ کتاب «گربه‌ای که ذن یاد می‌داد»
جیمز نوربری (James Norbury) نویسنده و تصویرگر انگلیسی است. او در کتاب‌هایش به خلق جهان‌هایی می‌پردازد که دوست دارد در آن‌ها زندگی کند.
از آثار جیمز نوربری می‌توان به کتاب‌ «پاندای بزرگ و اژدهای کوچک» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «گربه‌ای که ذن یاد می‌داد»
کتاب «گربه‌ای که ذن یاد می‌داد» با ترجمۀ نازنین فیروزی در نشر میلکان منتشر شده است.
نازنین فیروزی، متولد 1365، مترجم ایرانی است. از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «شجاعت رنج‌بردن: چارچوبی درمانی در مواجهه با عمیق‌ترین بحران‌های زندگی»، «پاندای بزرگ و اژدهای کوچک»، «ترقی در محیط کار مجازی: نکاتی ساده و کارآمد برای دورکاری ثمربخش»، «خاطرات یک کتابفروش» و «دمی آرام گیر و فرزانه شو» اشاره کرد.