بازگشت چورب

کتاب «بازگشت چورب» اثر ولادیمیر نابوکوف
داستان‌هایی کوتاه از ولادیمیر نابوکوف، به‌همراه یک جُستار از این نویسندۀ برجسته و صاحب‌سبکِ اهل روسیه. کتاب «بازگشت چورب» ترجمۀ فارسی منتخبی از داستان‌های کوتاه نابوکوف و جُستاری از او دربارۀ ورزشِ بوکس است.
داستان‌های کتاب «بازگشت چورب» همگی در دورانی نوشته شده‌اند که نابوکوف، به‌عنوان یک مهاجرِ روسِ گریخته از روسیۀ شوروی، در برلینِ آلمان زندگی می‌کرد؛ یعنی بین سال‌های 1922 تا 1937. تجربۀ مهاجرت و دوری از وطن و حسرت میهنِ از دست رفته را در بعضی داستان‌های کتاب «بازگشت چورب» می‌توان یافت.
نابوکوف نویسنده‌ای حساس، ظریف و سخت‌گیر دربارۀ سبک بود و در نوشتن آثارش به ظرافت‌های زیبایی‌شناختی بسیار اهمیت می‌داد. این ویژگی را در داستان‌های کتاب «بازگشت چورب» هم آشکارا می‌توان دید.

مروری بر کتاب «بازگشت چورب»
داستان‌ها و جستاری که از ولادیمیر نابوکوف در کتاب «بازگشت چورب» گردآوری و ترجمه شده‌اند، چنانکه پیش‌تر نیز اشاره شد، همگی در دوره‌ای نوشته شده‌اند که نابوکوف ساکن برلین بوده است.
کتاب «بازگشت چورب» از نُه داستان و جُستاری به نام «برایتن‌اشترتر – پائولینو» تشکیل شده است.
نُه داستانی که از نابوکوف در کتاب «بازگشت چورب» می‌خوانید عبارتند از: «ازمابهتران»، «تصادف»، «کوتوله‌ی سیب‌زمینی»، «بازگشت چورب»، «تیغ»، «رنجش»، «بادرنجبویه»، «موسیقی» و «اعلام خبر».
غربت و حسرت بر میهنی که با وقوع انقلاب اکتبر 1917 از دست رفته و نابود شده است، زندگی روس‌هایی که بعد از این انقلاب به اروپا مهاجرت کرده‌اند، تنهایی و انزوا و فقدان ارتباط با دیگران و تهدیدی که افراد تنها از جانب جهان بیرون علیه خود احساس می‌کنند مضامین داستان‌های کتاب «بازگشت چورب» هستند.
در داستان‌های «ازمابهتران»، «تصادف»، «تیغ» و «اعلام خبر» از کتاب «بازگشت چورب» از دورافتادگی از میهن و حسرت بر روسیۀ پیش از انقلاب اکتبر، که با وقوع این انقلاب و روی کار آمدن بلشویک‌ها ویران و نابود شده است، سخن رفته و سیمایی از مهاجران آواره از وطن تصویر شده است.
دو داستان «رنجش» و «بادرنجبویه» از کتاب «بازگشت چورب» دربارۀ پسربچه‌ای حساس و سربه‌تو و منزوی هستند که نمی‌تواند با اطرافیان خود ارتباط برقرار کند.
داستان‌های «بازگشت چورب» و «کوتوله‌ی سیب‌زمینی» از کتاب «بازگشت چورب» هم دربارۀ تنهایی و فقدان ارتباط با جهان بیرون هستند. شخصیت‌های این هردو داستان آدم‌هایی هستند که چنان در جهان خاص خودشان غرق شده‌اند که هرگونه ارتباط با جهان بیرون آن‌ها را شدیداً به‌لحاظ روانی آشفته می‌کند و عواقبی شوم و هولناک برایشان به‌همراه می‌آورد.
جستار «برایتن‌اشترتر – پائولینو» از کتاب «بازگشت چورب» هم جستاری دربارۀ ورزش بوکس است.

دربارۀ ولادیمیر نابوکوف، نویسندۀ کتاب «بازگشت چورب»
ولادیمیر ولادیمیرویچ نابوکوف (Владимир Владимирович Набоков)، متولد 1899 و درگذشته به سال 1977، داستان‌نویس، شاعر، منتقد ادبی، حشره‌شناس، طراح مسائل شطرنج، نمایشنامه‌نویس، استاد دانشگاه و مترجمِ اهل روسیه و تبعۀ امریکا و سوئیس بود. نابوکوف از نویسندگان برجستۀ قرن بیستم است. او نویسنده‌ای مسلط به دو زبان روسی و انگلیسی بود و بخشی از آثارش را به روسی و بخشی را، از بعد از مهاجرت به امریکا، به زبان انگلیسی نوشت. نابوکوف دوره‌ای هم استاد ادبیات روسی در دانشگاه کرنل بود.
رمان «لولیتا» از معروف‌ترین آثار ولادیمیر نابوکوف است. این رمان، که از بزرگترین آثار ادبیات قرن بیستم محسوب می‌شود، در سال 2007 در رتبۀ چهارم فهرست صد رمان برتر قرن بیستم «مدرن لایبرری» قرار گرفت. رمان «آتش کم‌فروغ» او نیز در رتبۀ پنجاه‌وسوم همین فهرست قرار دارد.
از نابوکوف همچنین کتاب غیرداستانی و اتوبیوگرافیک «حرف بزن، خاطره» از بزرگترین آثار غیرداستانی قرن بیستم به‌شمار می‌رود و در رتبه‌بندی آثار قرن بیستم «رندوم هاوس» رتبۀ هشتم را به خود اختصاص داده است.
نابوکوف نویسنده‌ای سبک‌پرداز و حساس به جزئیات زیبایی‌شناختی بود. او داستان را خلق یک جهان جدید و مستقل که روی پای ویژگی‌های زیبایی‌شناختی خود ایستاده است و نه الگوبرداریِ صِرف از جهان واقعی می‌دید.
آثار داستانی نابوکوف مملو از شخصیت‌هایی میانمایه، مبتذل و تنها هستند که نویسنده هیچ همدلی‌ای با آن‌ها نشان نمی‌دهد و سیمای آن‌ها را با طنزی بی‌رحمانه ترسیم می‌کند و سرنوشت‌هایی تلخ و تراژیک برایشان رقم می‌زند و اغلب هم مجال چندانی برای دلسوزی بیش از حد برای این شخصیت‌ها باقی نمی‌گذارد. او موقعیت‌ها و آدم‌ها را با ریزبینی ترسیم می‌کند و داستان‌هایش را به‌نحوی روایت می‌کند که کشف کامل آن‌چه در هزارتوی این داستان‌ها دارد اتفاق می‌افتد دقت و توجه زیاد می‌طلبد.
از دیگر آثار ولادیمیر نابوکوف می‌توان به رمان‌های «خنده در تاریکی»، «شاه، بی‌بی، سرباز»، «پنین»، «دفاع لوژین»، «زندگی واقعی سباستین نایت» و کتاب‌های «درسگفتارهای ادبیات روس» و «درسگفتارهای ادبیات اروپا» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «بازگشت چورب»
کتاب «بازگشت چورب» با ترجمه و مقدمۀ آبتین گلکار، همراه با مقاله‌ای از س. ن. روسُوا در معرفی نابوکوف و ویژگی‌های سبکی آثارش، در نشر چشمه منتشر شده است.
آبتین گلکار، متولد 1356 در تهران، مترجم ایرانی است. او دارای لیسانس زبان و ادبیات روسی از دانشگاه تهران و فوق‌لیسانس و دکترای همین رشته از دانشگاه ملی تاراس شِوچنکو کی‌یف در اوکراین است.
گلکار آثار فراوانی را از ادبیات کلاسیک و مدرن روسی به فارسی ترجمه کرده که بعضی از آن‌ها عبارتند از: «بازرس»، «داستان ملال‌انگیز: از یادداشت‌های یک مرد سالخورده»، «اتاق شمارۀ 6»، «آشیانه‌ی اشراف»، «قلب سگی»، «بارادین» و «دوازده صندلی».
آبتین گلکار، به‌خاطر ترجمۀ کتاب «آشیانه‌ی اشراف» ایوان تورگنیف، در نخستین دورۀ جایزۀ ابوالحسن نجفی، جایزه‌ای ویژۀ ترجمۀ ادبیات داستانی، برندۀ این جایزه شد.
گلکار تدریس در دانشگاه تربیت مدرس را نیز در کارنامۀ کاری خود دارد.