روزنوشت سال طاعونی

کتاب «روزنوشت سال طاعونی» اثر دنیل دفو
روایتی از یکی از اعصار تاریکِ همه‌گیری و هول و مرگ. دنیل دفو را بیشتر با رمان معروف رابینسون کروزو می‌شناسیم اما کتاب «روزنوشت سال طاعونی» او حکایتی دیگر است. در این کتاب، دیگر نه با یک فردِ جداافتاده و گرفتار در موقعیتی خطیر و خاص، بلکه با یک جمعِ گرفتارِ فاجعه‌ای همه‌گیر مواجهیم؛ با جمعی گرفتار طاعون در شهری طاعون‌زده.
کتاب «روزنوشت سال طاعونی»، با عنوان اصلی A Journal of the Plague Year، رمانی است دربارۀ لندن در روزگار شیوع طاعون بزرگ در اروپا.
دنیل دفو کتاب «روزنوشت سال طاعونی» را براساس گزارش‌ها و یادداشت‌هایی که دربارۀ لندن طاعون‌زده موجود بوده نوشته و کوشیده است در این کتاب، به آن گزارش‌ها و یادداشت‌ها وفادار بماند. از همین رو و با توجه به اینکه خودِ دفو در زمان شیوع طاعون بزرگ در لندن کودکی خردسال بوده است، کتاب «روزنوشت سال طاعونی» را می‌توان نوعی بازنویسی آنچه به شمار آورد که کسانی که خودشان ابعاد هولناک طاعون بزرگ در لندن سال 1664 را دیده و درک کرده بودند ثبت کرده‌اند. از این منظر، کتاب «روزنوشت سال طاعونی» چیزی میان رمان و تاریخ‌نگاری است و با نگاهی جزئی‌نگر به وصف طاعون و میزان شیوع و پیامدهای هولناک اخلاقی و فرهنگی و اجتماعی و انسانی آن در لندنِ نیمۀ دوم قرن هفدهم میلادی می‌پردازد.
متن اصلی کتاب «روزنوشت سال طاعونی» اولین بار در سال 1722 منتشر شده است. این کتاب دستمایۀ انواع اقتباس‌ها هم بوده که از جملۀ آن‌ها می‌توان به یک انیمیشن کوتاه آلمانیِ ساخته شده براساس آن و نیز اقتباسی سینمایی، محصول کشور مکزیک، که فیلمنامه‌اش را گابریل گارسیا مارکز نوشته است، اشاره کرد.

مروری بر کتاب «روزنوشت سال طاعونی»
دنیل دفو کتاب «روزنوشت سال طاعونی» را از زبان مردی نقل می‌کند که همه‌گیری طاعون و عواقب هراس‌آور و مرگبار آن را در لندن می‌بیند و تجربه می‌کند و البته خود از این همه‌گیری جان به در می‌برد.
در کتاب «روزنوشت سال طاعونی» می‌بینیم که طاعون چگونه بر زندگی فرهنگی و اجتماعی و نوع باورهای مردم تأثیراتی عمیق و هولناک می‌گذارد و باورهایی خرافی را در بین مردمِ طاعون‌زده رواج می‌دهد.
کتاب «روزنوشت سال طاعونی» حکایت هولناک زیستن در وضعیتی استثنایی و اضطرای است؛ وضعیتی که در آن همۀ امور عادی به تعلیق درمی‌آید، احساسات و عواطف انسانی می‌میرد و قانون نیز شکلی غیرعادی به خود می‌گیرد.
دفو در کتاب «روزنوشت سال طاعونی»، با به هم آمیختن قریحۀ قصه‌پرداز و شمّ ژورنالیستی‌اش با دقت و وسواسی تاریخ‌نگارانه، گزارشی چنان دقیق و زنده و توأم با جزئیات از طاعون بزرگ لندن به دست می‌دهد که انگار خود او شاهد عینی آن وقایع هولناکی بوده که در لندن طاعون‌زده اتفاق افتاده است. روایت دنیل دفو از طاعونِ لندن در کتاب «روزنوشت سال طاعونی» با آمار و ارقام قربانیان این طاعون همراه است.
در بخشی از کتاب «روزنوشت سال طاعونی» می‌خوانید: «اجساد چندان در خیابان‌ها زیاد شدند که وقتی در یک سوی خیابان همه‌گیری شایع می‌شد و مردم از عبور از آن خیابان اجتناب می‌کردند، جسدها بر زمین می‌ماندند. اوایل، رهگذران می‌ایستادند و همسایگان را صدا می‌کردند، اما به ‌تدریج این صحنه‌ها عادی شدند. مردم فقط راه خود را کج می‌کردند تا از نزدیکی آن‌ها رد نشوند و اگر کوچه‌ای باریک بود، برمی‌گشتند و از راهی دیگر به دنبال کار خود می‌رفتند. جسد همان‌جا می‌ماند تا مأموران متوجه شوند و آن را بردارند یا آن‌که تا شب بمانَد تا ارابه‌ران‌های حمل اجساد، آن را به گورستان ببرند. گاهی این مخلوقات بی‌شرمی می‌کردند، به خصوص اگر لباس‌های خوبی بر تن او بود، و کلاً او را عریان می‌کردند و هر چه را بود و نبود، با خود می‌بردند.»

دربارۀ دنیل دفو، نویسندۀ کتاب «روزنوشت سال طاعونی»
دنیل دفو (Daniel Defoe)، متولد حدود سال 1660 و درگذشته به سال 1731، نویسنده و بازرگان انگلیسی است. شهرت دفو بیش از هر چیز به‌خاطر رمان «رابینسون کروزو» است. او اما نویسندۀ آثار غیرداستانی زیادی هم، در قالب جزوه و تراکت‌های سیاسی و نوشته‌های روزنامه‌ای، است. دفو در موضوعات مختلف و متنوعی، از سیاست گرفته تا جنایت و مذهب و روانشناسی و ماوراء‌الطبیعه، می‌نوشت. او با مقامات حکومتی زمان خودش مشکل داشت و مدتی هم به زندان افتاد اما به‌خاطر دیدگاه‌های تازه‌اش مورد توجه و مشورت روشنفکران و رهبران سیاسی بود.
دنیل دفو را یکی از اولین حامیان رمان انگلیسی و از نخستین کسانی می‌دانند که، در کنار دیگرانی چون سامول ریچاردسون و آفرا بن، به محبوبیت رمان انگلیسی در بریتانیا کمک کردند. دفو همچنین یکی از پیشگامان روزنامه‌نگاری تجاری و اقتصادی است.
از آثار داستانی دنیل دفو می‌توان به «مال فلاندرز» و «روح داروثی دینگلی» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «روزنوشت سال طاعونی»
کتاب «روزنوشت سال طاعونی» با ترجمۀ شهره میرعمادی در نشر ثالث منتشر شده است. شهره میرعمادی، متولد 1334، مترجم ایرانی است. از دیگر ترجمه‌های او می‌توان به «کتاب شادی: شادمانی استوار در دنیای ناپایدار»، «رفتن: داستان پناهندگی» و «مدرسۀ زیبایی کابل» اشاره کرد.

رتبۀ کتاب «روزنوشت سال طاعونی» در گودریدز: 3.56 از 5.