در آبادی

کتاب «در آبادی» اثر یوگنی زامیاتین
داستانی بلند از یوگنی زامیاتین، از نویسندگان مطرح روسیۀ اوایل قرن بیستم و دهه‌های آغازین برپایی نظام شوروی در این کشور. کتاب «درآبادی» دربردارندۀ اولین داستان زامیاتین و از آثار بسیار تحسین‌شدۀ اوست.
یوگنی زامیاتین را بیشتر با رمانی با عنوان «ما»، رمانی علمی – تخیلی و ویرانشهری که در نقد حکومتهای پلیسیِ توتالیتر است، می‌شناسند. کتاب «در آبادی» اما ما را با چهره‌ای دیگر از زامیاتینِ نویسنده مواجه می‌کند و او را در قامت یک رئالیستِ چیره‌دست و طناز که طنز تلخش سیاهی‌های جامعه را افشا می‌کند به خواننده می‌شناساند.
زامیاتین داستان بلند «در آبادی» را اولین بار در سال 1913 در مجله‌ای با عنوان «آموزه‌ها» منتشر کرد. این داستان وقتی چاپ شد بسیار توجه جامعۀ ادبی روسیه را به خود برانگیخت.
ماکسیم گورکی، آلکسی رِمیزف و باریس پیلنیاک داستان «در آبادی» را برجسته‌ترین اثر یوگنی زامیاتین توصیف کرده‌اند.

مروری بر کتاب «در آبادی»
زامیاتین در داستان بلند «در آبادی» داستان نوجوانی به نام باریبا و مصائبش را در متن جامعه‌ای معیوب و عقب‌مانده و گرفتار فقر و محرومیت روایت می‌کند.
داستان «در آبادی» مربوط به دوره‌ای بحرانی از تاریخ روسیه‌ است؛ دورانی که روسیه غرق در فقر و بحران‌های اجتماعی و اقتصادی و سیاسی بود، تا فروپاشی حکومت تزاری چیزی نمانده بود و روسیه می‌رفت که درگیر انقلاب و جنگ‌ِ داخلی شود.
زامیاتین در داستان «در آبادی»، به‌شیوه‌ای رئالیستی و با طنزی تلخ، زندگی مردمی را که در نقاط دوردست و پرت‌افتادۀ روسیۀ اوایل قرن بیستم زندگی دشوار و پر از رنجی را از سر می‌گذراندند به تصویر می‌کشد.
داستان «در آبادی» روایتی از زندگی مردم اعماق و رنج‌های آن‌هاست. این داستان به‌شیوه‌ای ساده و با طنزی ظریف و باریک‌بینانه و انتقادی نوشته شده‌ است.
ساده‌نوشتن و به دام ساده‌لوحانه و سطحی‌نویسی نیُفتادن کاری دشوار است و مهارتی ویژه می‌طلبد. زامیاتین در داستان «در آبادی» این مهارت را به‌خوبی به نمایش می‌گذارد. او، با طنزی که رنگی از طنز نیکلای گوگولِ بزرگ دارد، پیچیدگی‌های مردم اعماق را که، به‌ظاهر، ساده می‌نمایند و مسائل بغرنج زندگی آن‌ها را به تصویر می‌کشد و کاریکاتورهایی سیاه پدید می‌آورد که برآمده از طنزی آمیخته به شفقت هستند.
فضاسازی و شخصیت‌پردازی ماهرانه از ویژگی‌های اصلی سبک زامیاتین در کتاب «در آبادی» است. او خوب می‌داند چطور از طریق فضاسازی تصاویری تأثیرگذار و تلخ از جغرافیای زوال و تباهی و فقر و مسکنت و جهل و خشونت و عقب‌‌ماندگی ارائه دهد.
در بخشی از کتاب «در آبادی» می‌خوانید: «پدرش مدام بند می‌کرد که: "درس بخوان بچه، درس بخوان! وگرنه مجبور می‌شوی مثل من کفش مردم را بدوزی!"
اما مگر می‌شود درس خواند وقتی فامیلی‌ات اولین اسم دفتر کلاسی است و تا درس شروع می‌شود، صدایت می‌زنند: "آنفیم باریبا! بیا پای تخته!"
آنفیم هم با سرورویی عرق‌کرده کنار تخته‌سیاه می‌ایستاد و صورتش را طوری در هم می‌کشید که پیشانی کوتاهش به‌کل ناپدید می‌شد.
"بازهم که با سواد نم‌کشیده آمده‌ای سر کلاس! ای‌وای! دیگر داری می‌ترشی، وقتش است آستین بالا بزنیم و بفرستیمت خانۀ بخت! برو بنشین سر جایت!"
باریبا برگۀ سپید سؤال‌های امتحان را بیرون کشید و به آن خیره شد. از سپیدی آن برگه و از ترس امتحان دلش به هم ریخته بود. همۀ کلمات گویی از ذهنش گریخته بودند و حتی یکی هم محض نمونه نمانده بود.»

دربارۀ یوگنی زامیاتین، نویسندۀ کتاب «در آبادی»
یوگنی ایوانویچ زامیاتین (Евге́ний Ива́нович Замя́тин)، متولد 1884 و درگذشته به سال 1937، داستان‌نویس و روزنامه‌نگار اهل روسیه بود. زامیاتین از نویسندگان شاخص روسیۀ شوروی و نیز از اولین منتقدان و مخالفان نظام شوروی محسوب می‌شود. او همچنین، پیش از وقوع انقلاب اکتبر در روسیه، بارها به‌دلیل فعالیت‌های سیاسی دستگیر و زندانی و تبعید شد و مورد ضرب‌وشتم قرار گرفت. بعد از انقلاب روسیه نیز دیری نگذشت که زامیاتین به یکی از مغضوبینِ حکومت شوروی بدل شد و اسمش در لیست سیاه قرار گرفت. او نظام توتالیتر شوروی را با طنز مورد نقد قرار می‌داد و همچنین در مشهورترین اثرش، رمانِ «ما» که رمانی علمی – تخیلی و ویرانشهری است، تصویری نقادانه از نظام توتالیتر و پلیسی ارائه داد.
از رمان «ما»ی زامیاتین به‌عنوان اولین اثری که توسط دستگاه سانسور اتحاد جماهیر شوروی ممنوع اعلام شد یاد می‌شود. زامیاتین این رمان را قاچاقی در خارج از روسیه منتشر کرد و همین باعث قرار گرفتن نامش در لیست سیاه و ممنوع‌القلمی‌اش شد. زامیاتین نامه‌ای به استالین نوشت و از او درخواست کرد به‌جای ممنوع‌القلم کردنش اجازه بدهد او و همسرش از روسیه خارج شوند. با این درخواست او موافقت شد و زامیاتین و همسرش برای همیشه روسیه را ترک کردند.
زامیاتین در سال 1937 در پاریس، در فقر، درگذشت. پس از مرگ او نوشته‌هایش جزو ادبیات زیرزمینیِ موسوم به «سامیزدات» منتشر و الهام‌بخش چندین نسل از مخالفان شوروی شد.
از زامیاتین، علاوه بر آثار داستانی، نوشته‌هایی هم در نقد ادبی و طنز سیاسی به‌جا مانده است.
از آثار یوگنی زامیاتین می‌توان به «عشق شمالی»، «جزیره‌ها»، «دربارۀ ادبیات، انقلاب و آنتروپی» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «در آبادی»
کتاب «در آبادی» با ترجمه و مقدمۀ بابک شهاب و همراه با متن نامۀ زامیاتین به استالین، همان نامه‌ای که زامیاتین در آن از استالین درخواست کرده که اجازۀ مهاجرت او و همسرش از روسیه را بدهد، در نشر خوب منتشر شده است.
بابک شهاب، متولد 1352 در اراک، مترجم ادبیات روسی و روزنامه‌نگار ایرانی است. او تحصیلکردۀ مهندسی مکانیک در آکادمی دولتی پلی‌تکنیک بلاروس است. شهاب، در حوزۀ کار مطبوعاتی، همکاری با نشریات «کلک»، «شوکران»، «دانشمند»، «خانوادۀ سبز» و «دانش و مردم» را در کارنامۀ کاری خود دارد.
از ترجمه‌های بابک شهاب از ادبیات روسی می‌توان به کتاب‌های «داستان‌های بلکین»، «شب‌های روشن»، «تمساح»، «ماجرای نزاع ایوان ایوانویچ و ایوان نیکیفورویچ»، «شیطان کوچک»، «چامه‌های تو و من»، «نبوغ»، «ما»، «تخم‌مرغ‌های شوم»، «نغمه‌های اسکندریه»، «مُرفین» و «خیاط مایه‌دار و کف‌بین» اشاره کرد.