دن کاسمورو

کتاب «دن کاسمورو» اثر ماشادو دِ آسیس، ترجمه عبدالله کوثری، نشر نی
رمانی کلاسیک که در کنار شرح سرگذشت قهرمان داستان تصویری از یک دوران هم به دست داده است. دست‌کم می‌توان گفت در خود امریکای لاتین «دن کاسمورو» به عنوان شاخص‌ترین اثر ماشادو د آسیس شناخته می‌شود و درباره آن بسیار گفته و نوشته‌اند.
رمان «دن کاسمورو» در دهه 1890 نوشته شد اما 97 فصل از 149 فصل آن در دهه 1850 می‌گذرد و این دوره نوجوانی بنتو سانتیاگو و دلدادگی او به دختر همسایه است و راوی درواقع اینک در حال به یاد آوردن گذشته و خاطرات آن دوران است.
اینکه رمان «دن کاسمورو» در 1890 نوشته شده اما بخشی از آن به 1850 مربوط است سبب شده نوعی مقایسه میان دو دوران در رمان شکل بگیرد و این موضوع به درک بهتر مناسبات و ساختار اجتماعی و تاریخی برزیل که در این کتاب مورد توجه است کمک می‌کند.
ماشادو د آسیس به واسطه رئالیسم خاص خودش در کتاب «دن کاسمورو» نشان می‌دهد که جامعه برزیل در اواخر قرن نوزدهم تا چه پایه محافظه‌کار و عقب‌مانده بوده است. تصویری از آداب و رسوم عامه در این رمان به نمایش درآمده و آسیس با دیدی انتقادی به وضعیت زمانه‌‌اش نگریسته است.

مروری بر کتاب «دن کاسمورو»
در کتاب «دن کاسمورو»، راوی داستان در میانسالی نگاهی به گذشته زندگی‌اش می‌اندازد. او از کودکی آغاز می‌کند و شرحی از ماجرایی عاشقانه که به سال‌های نوجوانی‌اش مربوط است می‌دهد. رابطه‌ای که به ازدواج منجر می‌شود و در طول زمان پیش می‌آید و مراحل بعدی زندگی سرمی‌رسند که همراه با ملال و نوعی از سرخوردگی است و در نهایت فاجعه از راه می‌رسد.
شخصیت اصلی رمان «دن کاسمورو»، بنتو سانتیاگو نام دارد و البته اطرافیان و همسایگانش او را دن کاسمورو می‌نامند. ما در این رمان شرح او را از سرگذشت خودش می‌خوانیم و البته نکته قابل توجه این است که به واسطه سرگذشت فردی دن کاسمورو تصویری از وضعیت جمعی و اجتماعی برزیل هم به دست داده شده است. در روایت رمان می‌بینیم که در جامعه برزیل هنوز زالو و داروی قی‌آور روش‌های رایج معالجه است و نذر مادری برای اینکه فرزندی نازاده را کشیش کند امری پذیرفته شده و قابل قبول است.
در کتاب «دن کاسمورو» با راوی غیرقابل اعتماد روبرو هستیم و این را خواننده در حین خواندن رمان درمی‌یابد. شاید گذشت زمان و انباشت یادها و خاطره‌ها و حوادث گوناگون در سیر زندگی راوی موجب شده که ذهن او دچار اغتشاش شود و اغتشاش ذهنی او به روایت‌اش از واقعیت هم بکشد. او خود اعتراف می‌کند که حافظه‌اش چنان که باید یاری‌اش نمی‌کند و این اعتراف راه برای خطای روایت باز می‌کند. از این طریق ماشادو قطعیت را از رئالیسم خود پاک می‌کند و این ترفندی است که او در دو شاهکاری دیگرش هم به کار بسته است: در کتاب «خاطرات پس از مرگ براس کوباس» راوی مرده است و فارغ از داوری زندگان و از جایگاهی فراتر از آنها زندگی خود را روایت می‌کند و در «کینکاس بوربا» هم قهرمان داستان گرفتاری نوعی جنون است.
ماشادو د آسیس نویسنده‌ای شکاک و بدبین است و تمام قواعد و نهادهای جاافتاده زمانه‌اش را دست می‌اندازد؛ از امپراتوری و کلیسای کاتولیک گرفته تا علم‌زدگی افراطی حاکم بر قرن نوزدهم. در رمان «دن کاسمورو» نیز این نگاه شکاک ماشادو به وضوح دیده می‌شود.
ماشادو د آسیس در کتاب «دن کاسمورو» به ذهنیت و روان شخصیت‌های داستانی‌اش توجه کرده و به کنکاش در درون آنها پرداخته است و این ویژگی داستان او را خواندتی‌تر کرده است.

درباره ماشادو دِ آسیس نویسنده کتاب «دن کاسمورو»
ژواکیم ماریا ماشادو د آسیس شاعر و نویسنده مشهور برزیلی است که در سال 1839 در خانواده‌ای تهیدست متولد شد و در 1908 از دنیا رفت. او نخست کارگر چاپخانه بود اما سرانجام به یکی از مهم‌ترین چهره‌های فرهنگی برزیل تبدیل شد و بنیانگذار و رئیس دایمی فرهنگستان برزیل شد. ماشادو دِ آسیس در دورانی که در چاپخانه کار می‌کرد با شوقی فراوان هر کتابی را که به دستش می‌رسید می‌خواند و این سبب شد که او دانش زیادی در ادبیات و هنر و فلسفه کسب کند. او کار در دنیای چاپ را با حروفچینی و تصحیح آغاز کرد و سپس نویسنده ستون در صفحه حوادث روزنامه‌ها شد. او پیگیرانه می‌خواند و می‌نوشت و می‌توان گفت در همه عرصه‌های ادبیات آثاری منتشر کرده است: رمان، داستان کوتاه، شعر، نمایشنامه و روزنامه‌نگاری و نقدنویسی. عمده شهرت ماشادو به سه رمان او مربوط است: «خاطرات پس از مرگ برای کوباس»، «کینکاس بوربا» و «دن کاسمورو». ماشادو یکی از مهم‌ترین رمان‌نویسان امریکای لاتین است. مجموعه آثار او شامل سی و یک جلد است که چاپ اول آن در 1936 منتشر شد. «دن کاسمورو»، «خاطرات پس از مرگ براس کوباس»، «کینکاس بوربا»، «کلیسای شیطان»، «روانکاو و داستان‌های دیگر» برخی از آثار ماشادو دِ آسیس است که به فارسی ترجمه شده‌اند.

درباره ترجمه کتاب «دن کاسمورو»
کتاب «دن کاسمورو» با ترجمه عبدالله کوثری در نشر نی منتشر شده است.
عبدالله کوثری، متولد 1325 در همدان، از مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین مترجمان سال‌های اخیر ایران است که آثار متعددی به خصوص در زمینه ادبیات با ترجمه او منتشر شده است. کوثری پیش از آنکه به ترجمه بپردازد شعرهایی در نشریات مختلف منتشر کرده بود و درواقع به عنوان شاعر شناخته می‌شد و حتی در ده شب گوته نیز شعر خوانده بود. کوثری تحصیلات دانشگاهی‌اش را در رشته اقتصاد در دانشگاه ملی سابق سپری کرد و پس از آن مدتی برای تکمیل زبان انگلیسی به انگلستان رفت و پس از بازگشت به ایران در کتابخانه دانشگاه ملی به کار مشغول شد. او تا چند سال به عنوان مترجم و ویراستار با پژوهشگاه‌ها و دانشگاه‌ها همکاری داشت اما در سال 1359 با کناره‌گیری از این مشاغل به عنوان مترجم حرفه‌ای به کار مشغول شد و البته گاهی نیز به ویراستاری پرداخت. در کار ترجمه کوثری تمرکز ویژه‌ای بر ادبیات امریکای لاتین داشته و تعدادی از شاهکارهای نویسندگان امریکای لاتین توسط او به فارسی برگردانده شده‌اند. او جوایزی هم برای ترجمه کسب کرده است. «دن کاسمورو»، «حکومت نظامی»، «ایران، جامعه کوتاه مدت»، «ریچارد سوم»، «ائوریپیدس»، «سنکا»، «جنگ آخر زمان»، «سور بز»، «پوست انداختن» و «مرگ در آند» برخی از ترجمه‌های عبدالله کوثری هستند.