روانکاو و داستان های دیگر

کتاب «روانکاو و داستان‌های دیگر» اثر ماشادو دِ آسیس
مجموعه داستانی که در آنها با نگاهی نقادانه کلیشه‌های خوش‌باورانه درباره علم و پیشرفت به چالش کشیده شده است. ماشادو د آسیس به جز رمان‌هایش که دلیل اصلی شهرت‌اش هستند تعداد زیای داستان کوتاه نوشت که برخی از آنها در کتاب «روانکاو و داستان‌های دیگر» گرد آمده است.
در داستان‌های کتاب «روانکاو» ویژگی‌های اصلی جهان داستانی ماشادو د آسیس دیده می‌شود. او در این داستان‌ها با پیوند رئالیسم و نگاهی روانکاوانه که درون شخصیت‌ها را می‌کاود، افسانه‌های مربوط به پیشرفت و اعتماد کامل به علم را زیر سوال برده است.
ماشادو د آسیس در اغلب آثارش رویکردی انتقادی نسبت به اجتماع و زمانه‌اش دارد و در داستان‌های گرآمده در کتاب «روانکاو» نیز این ویژگی دیده می‌شود.
در داستان‌های کتاب «روانکاو» با طنزی گزنده ارزش‌ها و باورهای طبقه متوسط برزیل به پرسش کشیده شده از جمله درباره میل به مدرن شدن و تصورات اروپامحوری که می‌خواهد در ظاهر مدرن باشد اما در باطن هنوز عقب‌مانده و ریاکار است.
طنز داستان‌های کتاب «روانکاو» سبب شده که رویکرد تند و تیز داستان‌ها در توصیف تیرگی‌های جامعه برزیل تلطیف شود و داستان‌ها فضایی به دور از تیرگی پیدا کنند.
کتاب «روانکاو و داستان‌های دیگر» با ترجمه عبدالله کوثری ترجمه برگزیده جایزه کتاب سال در سال 1383 شده بود.

مروری بر کتاب «روانکاو و داستان‌های دیگر»
در قصه‌های مجموعه داستان «روانکاو» هنر داستان‌نویسی ماشادو د آسیس دیده می‌شود و وجهی دیگر از چیره‌دستی او آشکار می‌شود و آن به کارگیری شیوه ناگفتن است. در برخی از داستان‌های این مجموعه و به طور خاص در «عشای نیمه‌شب» ماشاد و د آسیس بی‌آنکه اصل مسئله را شرح دهد با اشاراتی بسیار مختصر خواننده را با عمق رابطه میان دو انسان مواجه می‌کند.
اولین داستان کتاب «روانکاو و داستان‌های دیگر» خود داستان «روانکاو» است. در این داستان با نقد گزنده ماشادو د آسیس روبرو می‌شویم که در آن هیچ بخشی از جامعه و هیچ طبقه‌ای از نگاه نقاد او در امان نیست.
خود داستان «روانکاو» را می‌توان داستانی بلند دانست که ویژگی‌های مهم داستان‌نویسی ماشادو د آسیس در آن دیده می‌شود. این داستان به نوعی روایتی نمادین است که در آن شخصیتی که در زندگی عشقی‌اش با شکست و ناکامی روبرو شده به شکل ناخودآگاه به مقابله با این ناکامی رو می‌آورد. این داستان را می‌توان تمثیلی از دیکتاتوری‌هایی دانست که کمی بعد در قرن بیستم سربرآوردند.
در داستان «روانکاو»، شخصیت اصلی داستان روانکاوی خوش اصل و نسب به نام سیمائو باکامارته است که در روزگاران قدیم در شهر ایتاگوایی زندگی می‌کرده است. وقایع‌نگاران این شهر چنین ذکر کرده‌اند که او یکی از بزرگ‌ترین پزشکان در برزیل، پرتغال و اسپانیا بود. این پزشک ماهر زمانی در پرتغال زندگی می‌کرده و در سن سی‌وچهار سالگی وقتی تصمیم می‌گیرد به برزیل و شهر زادگاهش ایتاگوایی بازگردد، پادشاه پرتغال تصمیم می‌گیرد که او را از تصمیم بازگشت منصرف کند و در آنجا نگه دارد. پادشاه دو منصب به روانکاو پیشنهاد میدهد تا او یکی را به میل خود انتخاب کند: ریاست دانشگاه کوئیمبرا و دیگری بازرس کل ادارات حکومتی. راونکاو اما با رعایت ادب این پیشنهاد را رد می‌کند و در پاسخ می‌گوید: «علم تنها مقام و منصب من است و ایتاگوایی جهان من.»
پزشک داستان «روانکاو» به زادگاهش بازمی‌گردد و و خودش را به تمامی وقف علم می‌کند. او در آنجا در پی آسیب‌شناسی روانی همشهریانش می‌افتد و برای این منظور تیمارستانی تاسیس می‌کند و نامش را خانه سبز می‌گذارد. او وقتش را صرف مطالعه رفتار مردم می‌کند و از بین آنها کسانی را که خلاف خرد و اصول رفتار می‌کنند به خانه سبز می‌فرستد. حاصل مطالعات روانکاو عجیب است و سبب می‌شود که در شهر حوادثی رقم بخورد.
علم‌باوری افراطی موضوعی است که ماشادو د آسیس در بسیاری از آثار به نقد آن پرداخته است. در داستان «روانکاو» نیز همین مضمون تکرار شده و روانکاوی که اعتقادی خدشه‌ناپذیر به علم دارد با تصمیمات عجیبش نظم شهر را یکسر برهم می‌زند تا اینکه در نهایت به شورش بخش‌هایی از مردم شهر روبرو می‌شود. تیمارستانی که روانکاو در شهر تاسیس کرده پس از مدتی موجب خشم مردم شده و آنها تصمیم می‌گیرند در مقابل آن بایستند حتی اگر متهم شوند که روبروی پیشرفت علم ایستاده‌اند.
مجموعه داستان «روانکاو» شامل دوازده داستان با این عناوین است: «روانکاو»، «بازوان آن زن»، «آینه»، «در نهانخانه دل»، «ترکه عدالت»، «بازی حیوانات»، «عشای نیمه‌شب»، «پدر در برابر مادر»، «آموزش جناب از ما بهتران»، «تعطیلات»، «شب دریاسالار» و «آخرین خواست».

درباره ماشادو دِ آسیس نویسنده کتاب «روانکاو و داستان‌های دیگر»
ژواکیم ماریا ماشادو د آسیس شاعر و نویسنده مشهور برزیلی است که در سال 1839 در خانواده‌ای تهیدست متولد شد و در 1908 از دنیا رفت. او نخست کارگر چاپخانه بود اما سرانجام به یکی از مهم‌ترین چهره‌های فرهنگی برزیل تبدیل شد و بنیانگذار و رئیس دایمی فرهنگستان برزیل شد. ماشادو دِ آسیس در دورانی که در چاپخانه کار می‌کرد با شوقی فراوان هر کتابی را که به دستش می‌رسید می‌خواند و این سبب شد که او دانش زیادی در ادبیات و هنر و فلسفه کسب کند. او کار در دنیای چاپ را با حروفچینی و تصحیح آغاز کرد و سپس نویسنده ستون در صفحه حوادث روزنامه‌ها شد. او پیگیرانه می‌خواند و می‌نوشت و می‌توان گفت در همه عرصه‌های ادبیات آثاری منتشر کرده است: رمان، داستان کوتاه، شعر، نمایشنامه و روزنامه‌نگاری و نقدنویسی. عمده شهرت ماشادو به سه رمان او مربوط است: «خاطرات پس از مرگ برای کوباس»، «کینکاس بوربا» و «دن کاسمورو». ماشادو یکی از مهم‌ترین رمان‌نویسان امریکای لاتین است. مجموعه آثار او شامل سی و یک جلد است که چاپ اول آن در 1936 منتشر شد. «دن کاسمورو»، «خاطرات پس از مرگ براس کوباس»، «کینکاس بوربا»، «کلیسای شیطان»، «روانکاو و داستان‌های دیگر» برخی از آثار ماشادو دِ آسیس است که به فارسی ترجمه شده‌اند.

درباره ترجمه کتاب «روانکاو و داستان‌های دیگر»
کتاب «روانکاو و داستان‌های دیگر» با ترجمه عبدالله کوثری در نشر ماهی منتشر شده است.
عبدالله کوثری، متولد 1325 در همدان، از مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین مترجمان سال‌های اخیر ایران است که آثار متعددی به خصوص در زمینه ادبیات با ترجمه او منتشر شده است. کوثری پیش از آنکه به ترجمه بپردازد شعرهایی در نشریات مختلف منتشر کرده بود و درواقع به عنوان شاعر شناخته می‌شد و حتی در ده شب گوته نیز شعر خوانده بود. کوثری تحصیلات دانشگاهی‌اش را در رشته اقتصاد در دانشگاه ملی سابق سپری کرد و پس از آن مدتی برای تکمیل زبان انگلیسی به انگلستان رفت و پس از بازگشت به ایران در کتابخانه دانشگاه ملی به کار مشغول شد. او تا چند سال به عنوان مترجم و ویراستار با پژوهشگاه‌ها و دانشگاه‌ها همکاری داشت اما در سال 1359 با کناره‌گیری از این مشاغل به عنوان مترجم حرفه‌ای به کار مشغول شد و البته گاهی نیز به ویراستاری پرداخت. در کار ترجمه کوثری تمرکز ویژه‌ای بر ادبیات امریکای لاتین داشته و تعدادی از شاهکارهای نویسندگان امریکای لاتین توسط او به فارسی برگردانده شده‌اند. او جوایزی هم برای ترجمه کسب کرده است. «دن کاسمورو»، «حکومت نظامی»، «ایران، جامعه کوتاه مدت»، «ریچارد سوم»، «ائوریپیدس»، «سنکا»، «جنگ آخر زمان»، «سور بز»، «پوست انداختن» و «مرگ در آند» برخی از ترجمه‌های عبدالله کوثری هستند.